Dış ticaret terimleri denildiğinde içine gümrükleme terimlerini, taşımacılık terimlerini, sigortacılık terimlerini de almaktadır. Bu yüzden kalın bir sözlük meydana getirebilecek çeşitliliktedir. Biz sadece aşağıda yoğun olarak karşılaşabileceğiniz terimleri ve özetlerini vermeye çalıştık. Ayrıca, aşağıda yer alan terimlerin hiçbiri birer ikişer cümle ile açıklanacak kadar basit değildir,her biri başlı başına bir ithalat süreci veya konusudur. Dolayısıyla ileriki yazılarımızda her terimi ve ilgili olduğu süreci detaylı olarak ele alıyor olacağız.
AKREDİTİF/ LETTER OF CREDIT(L/C); Alıcı ve satıcı arasında yapılan anlaşma gereği, aracı bir banka tarafından söz konusu mal ve hizmetin gerçekleştirildiğine dair belgelerin verilen süre içerisinde, belirtilen şartlara uygun olarak ibrazı ile ödemenin yapılacağına ilişkin ödeme şeklidir.
AKTARMA/ TRANSFER; Depoya gelen araçtan boşaltılan malların herhangi bir tasnif, v.b. işlemlere tabi tutmadan depodan gidecek araca yüklenmesi işlemidir.
AMBAR/DEPOT; İhtiyaca bağlı olarak belirli bir süre için ürünlerin konulduğu kapalı ya da açık güvenlikli alandır.
ANTREPO/BONDED WAREHOUSE; Gümrük Müsteşarlığınca verilen izin doğrultusunda, bir gümrük idaresine bağlı olarak işletilen, sahibinin tüzel kişilik veya kurum olma zorunluluğu bulunan, içine sadece millileşmemiş ithal eşya ile ihracat amaçlı malların konulabileceği depodur.
ATA KARNESİ/ATA CARNET; Gümrük anlaşmaları kapsamında, eşyanın bir ülkeye geçici girişinde gümrük vergilerinden muaf tutulması ve gümrük formalitelerinin azaltılmasını sağlamak amacıyla üye ülke yetkili makamlarınca verilen anlaşma eki belgedir.
ATR DOLAŞIM BELGESİ/A.TR FREE MOVEMENT CERTIFICATE; Türkiye veya Avrupa Topluluğu kaynaklı olan veya sayılan, ya da
Türkiye veya Toplulukta serbest dolaşım halinde bulunan eşyanın Katma Protokol hükümlerinden yararlanabilmesini sağlamak üzere, ihracatçı ülke yetkili kuruluşlarınca düzenlenip, gümrük idaresine
verilen belgedir.
BOŞALTMA/UNLOADING; Malzemelerin tren, uçak, kamyon vb. bir araçtan uygun bir biçimde indirilerek uygun bir yere konulması işlemidir.
CMR/CONVENTION MARCHANDISES ROUTIERS; Karayolu taşıma belgesidir. CMR Belgesi kamyonla yapılan taşımalarda Uluslararası CMR Anlaşması gereğince düzenlenen bir taşıma senedidir.
ÇEKİCİ; Römork ve yarı römorkları çekmek için imal edilmiş olan ve yük taşımayan motorlu taşıttır.
DEPOLAMA/STORAGE; Bir malın kullanılmak ya da sevk edilmek üzere belirlenen koşullara uygun olarak stoklanması işlemidir.
DÖKME YÜK/BULK; Bir ambalaj içinde olmayan yüktür.
EFTA / EUROPEAN FREE TRADE ASSOCIATION; 3 Mayıs 1960`da Avrupa
Topluluğu(şuanki Avrupa Birliği)`na katılmak istemeyen veya katılmasına
müsaade edilmeyen Avrupa devletleri için alternatif olarak kurulmuştur. Üye ülkeler; İsviçre, Norveç, İzlanda, Lihtenştayn
ELLEÇLEME/HANDLING; Depoda malzeme boşaltma, mal kabul, seçerek ayırma, teslim-tesellüm,paket açma, bölme, istifleme, yerleştirme, yerini değiştirme, yenileme-eksik tamamlama, toplama, ambalajlama, yükleme, v.b. işlemlerdir. İzin dahilinde yapılması gerekir.
EUR 1 SERTİFİKASI/ EUR 1 MOVEMENT CERTIFICATE; EFTA (European Free Trade Association, Avrupa Serbest Bölge Birliği)
ülkelerine, AKÇT (Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu) ve tarım ürünleri söz
konusu olduğunda Avrupa Birliği’ne ve Türkiye’nin serbest ticaret
anlaşmaları imzaladığı ülkelere yapılan ihracatlarında gümrük
indiriminden faydalanabilmek için düzenlenen belgedir.
FCL; Full Container Load- Tam Konteyner Yükü
FORM A/GSP FORM A; Genelleştirimiş Tercihler Sistemi(GTS) çerçevesinde
tercihli rejimden faydalanması talep edilen eşyanın GTS ülkesi menşeli
olduğunun ispatı için kullanılan bir belgedir. Yani eşyanın tercihli
menşe statüsünü gösterir.
FTL; Full Trailer/Truck Load-Tam Kamyon Yükü
GARANTİ BELGESİ/WARRANTY CERTIFICATE; İthal edilen ve satış sonrası bakım onarıma tabi ürünler için bakanlıkça verilen ve ithalatı yapan firmanın satış ve satış sonrası hizmet taahhütlerini içeren belgedir. Ürün risk kriterine göre ithalat anında ve ithalat tamamlandıktan sonra piyasaya arzı halinde talep edilir.
GEÇİCİ KABUL/TEMPORARY ADMISSION; Gümrük mevzuatı gereği konteynerler gümrüğe tabi mal statüsündedirler, Bu nedenler bir konteynırın limandaki gümrüklü sahadan çıkartılmasıdır.
GEÇİCİ KABUL REJİMİ; Ham, yarı mamul veya mamul maddenin yurt dışından getirtilerek,
ülke içinde farklı maddeler katarak veya katmayarak ya da üzerinde katma değerli işlemlerde (işçilik v.b.) bulunarak veya bulunmayarak yarı mamul veya mamul madde haline getirilmesi ve tekrar yurt dışına çıkarılmasıdır.
GÜMRÜK BEYANNAMESİ/CUSTOMS DECLARATION; Gümrük idaresine herhangi bir gümrük rejimi beyanında bulunulması gereken eşyalara ilişkin olarak, ilgili dokümanların hazırlanmasından sonra düzenlenen, firma yetkilileri tarafından ya da firma vekili gümrük müşaviri tarafından ilgili ülkeler gümrük mevzuatına göre hazırlanan, ithali ya da ihracı yapılacak malların bildirim listesi beyanıdır.
GÜMRÜK MÜŞAVİRİ/CUSTOMS BROKER; İthalatçı ve ihracatçılar adına Gümrüklerde iş takip etme yetkisine sahip kişi veya kuruluşlardır.
GÜMRÜK VEZNE ALINDISI/RECEIPT; Gümrükte yapılan her türlü ödemeyi gösteren ve malzemenin ithalatında kullanılan bir belgedir.
GTS(GENELLEŞTİRİLMİŞ TERCİHLER SİSTEMİ)/GSP(GENERALIZED SYSTEM OF PREFERENCES); Gelişmiş Ülkelerin, Gelişme Yolundaki Ülkelere (GYÜ) sağlayacakları tek
taraflı tavizlerle bu ülkelerin Dünya Ticaretinden aldıkları payın
arttırılmasını hedefleyen sistemdir.
INCOTERMS; Ticari terimlerin, uluslararası satışlarda ülkeler arasında farklı yorumlanmasının önlenmesi amacıyla, Uluslararası Ticaret Odası tarafından hazırlanan ve kullanılması isteğe bağlı olan uluslararası
yorum kurallarıdır.
KONŞİMENTO/BILL OF LANDING(B/L); Üzerinde taşınan yükün içeriği ile ilgili bilgiler bulunan yük taşıma senedidir.
KONTEYNER/CONTAINER; Çeşitli eşyaları Deniz yoluyla taşımak için uluslararası standartlara göre yapılmış büyük metal sandık.
KÜŞAT/KÜŞAT MEKTUBU; Mal sahiplerinin, beyannamelerini düzenleyebilmek için beyandan önce eşyalarını muayene etme, numune alma ve tartma hakkıdır.
LCL; Less Container Load, Parsiyel Yük.
LOJİSTİK; Satın alama, ithalat, ihracat, depolama, elleçleme, stok kontrol,nakliye, araç-kargo takibi, v.b. faaliyetlerin tümüdür.
MAHRECE İADE/RETURN OF GOODS TO ORIGIN; İthal edilen malzemenin niteliklerine uygun olmadığı durumlarda ithal edilen ülkeye iade edilmesidir.
MENŞEİ ŞAHADETNAMESİ/CERTIFICATE OF ORIGIN; Malzemenin üretildiği veya gördüğü işlem nedeniyle üretilmiş sayıldığı yeri, menşe ülkesini belirten belgedir.
NAKLİYAT SİGORTASI/ SHIPPING INSUARANCE; Taşımada mallara veya taşıma araçlarına gelecek zararları karşılayacak olan sigorta
NAVLUN/FREIGHT; Taşıyıcının nam ve hesabına ödenecek olan, eşya ve yolcunun taşınmasına ilişkin ücretlerin tamamıdır.
ORDİNO/DELIVERY ORDER; Malzeme nihai noktaya geldikten sonra gümrükten çekilebilmesi için ithalatçıya verilen belgedir.
ÖZEL ANTREPO/FICTIVE BONDED WAREHOUSE; Bir firmanın sadece kendine ait malları depoladığı antrepo tipidir.
ÖZET BEYAN/TEMPORARY ADMISSION; İthal ve ihraç edilecek eşyanın gümrüğe geldiğini gösteren bir belgedir. İthalat veya ihracat öncesi ön beyan niteliğindedir.
PALET/PALLET; Depolama ve sevkıyatta kullanılan, çeşitli malzemelerden üretilen ve malın üzerine konulduğu platformdur.
PROFORMA FATURA/PROFORMA INVOICE(PI); Teklif faturasıdır. Hiç bir mali yükümlülük
yaratmamaktadır. Bu fatura karşılığı mal sevkiyatı yapılmaz ve para
ödenmez. En önemli amacı, ihracatçının ürününün bu fatura ile
ithalatçıya teklif edilmesidir. Proforma fatura, alıcı ile satıcı
arasında gerçekleşen anlaşmanın en pratik kanıtıdır. Bu fatura, satıcı
tarafından alıcı adına düzenlenen ve yapılan anlaşma ile ilgili her
türlü detayı gösteren ön faturadır. Malın cinsi, miktarı, birim fiyatı,
toplam tutarı, döviz cinsi, son yükleme tarihi, teslim şekli, ödeme
şekli gibi her türlü detay gösterebilir. Alıcının ön hazırlık
yapabilmesi için önemli olan bu faturalar, kesin fatura niteliği
taşımaz.
RO-RO; Araç ve Konteyner taşımacılığı için özel olarak yapılan gemidir.
STA/FTA; Serbest Ticaret Antlaşması(Free Trade Agreement); İki ya da daha
fazla ülke arasında, ticareti etkileyen tarife ve tarife dışı engellerin
kaldırılarak, taraflar arasında bir serbest ticaret alanı
oluşturulmasını sağlayan, ancak taraf ülkelerin üçüncü ülkeler ile
ticaretlerinde mevcut ulusal düzenlemelerini sürdürmesine izin veren
anlaşmalardır.Bu anlaşmaların temel hedefi, anlaşmalara taraf
olan ülkeler arasındaki ticaretin, karşılıklı menfaatler korunarak
arttırılmasıdır.
SUPALAN; Özellikle kara ve deniz taşımacılığında gümrüklü eşyanın sundurma veya antrepoya boşaltılmadan, bulunduğu aracın üzerinde gümrük işlemlerinin (muayene v.s.) yapılıp, gümrüklü sahadan
çekilmesi işlemine denir. Frigorifik araçlarda bulunan, saklama koşulunun değiştirilmemesi gereken gıda v.b. maddelerde veya boşaltma taşımasında hasar riski oluşma potansiyeli yüksek eşyalarda uygulanır.
TIR/INTERNATIONAL ROAD TRANSPORT CONVENTION; Uluslararası Karayolu Taşımacalığı
TİCARİ FATURA/COMMERCIAL INVOICE(CI); Siparişe, kontrat veya sözleşmeye istinaden satıcı tarafından
düzenlenen mal veya hizmetin satışını gösteren belgelerdir. Ticari
fatura, gümrük işlemlerine, döviz transfer ve taahhütlerine esas olarak
alınan kesin faturadır.
